Patti Bellantoni – Jeśli to fiolet, ktoś umrze. Teoria koloru w filmie [RECENZJA]

Czy oglądając filmy często zastanawialiście się dlaczego główny bohater ma na sobie jasnoniebieską koszulę, a nie na przykład ciemnogranatową bluzę? A czemu kulminacyjna scena filmu odbywa się akurat w bladożółtym pokoju? I dlaczego w filmach rodem z Bollywood jest, aż tyle odcieni czerwieni i pomarańczy?
Jakże często bagatelizujemy barwy, odcienie, gry świateł. A przecież kolor jest jednym z najważniejszych elementów kompozycyjnych obrazu i to nie tylko tego namalowanego na płótnie, ale także tego zapisanego na taśmie filmowej. Kolor to przecież znacznie więcej niż tylko zwykła barwa -to, atmosfera, dźwięki, smaki, wreszcie, nawet nasze najbardziej skrywane odczucia. O jego znaczeniu wiedzieli już pionierzy kina, którzy stosowali techniki wirażowania czy ręcznego malowania czarno-białych klatek filmowych, a wraz z odkryciami firmy Technicolor w barwnym świecie filmów nastąpiła całkowita rewolucja. Bo kolor to przecież doskonały sposób manipulacji widzem, jakim umiejętnie posługują się reżyserzy, a którego widownia bardzo często od razu nie dostrzega.

Książka Jeśli to fiolet, ktoś umrze. Teoria koloru w filmie Patti Bellantoni jest owocem jej wieloletnich seminariów, które przez ponad 20 lat prowadziła ze studentami. Autorka, amerykańska ekspertka w dziedzinie dizajnu, zajęcia czysto teoretyczne wzbogacała o praktyczne zadania i inscenizacje, badała kolorystyczne upodobania swoich podopiecznych, analizowała wiążące się z kolorem stany emocjonalne i porównywała opinie, co pozwoliło jej wyciągnąć wiele ciekawych i zaskakujących wniosków na temat roli koloru w filmie. W swojej dość obszernej pracy opisała wyniki przeprowadzonych doświadczeń, z których dowiedzieć się można bardzo wiele na temat teorii koloru w filmie.

Jeśli to fiolet, ktoś umrze składa się z sześciu zasadniczych części, z których każda poświęcona jest innej barwie: czerwieni, żółci, błękitowi, pomarańczowi, zieleni i wreszcie tytułowemu fioletowi. Poszczególne części podzielone są na liczne rozdziały, do których autorka przygotowała specjalne wprowadzenie, aby w dalszych częściach zgłębiać teorię barwy stosowaną w filmie. Szczegółowo analizuje bardzo wiele filmów, zarówno tych które powstały w wielkich wytwórniach filmowych i na stałe wpisały się do kanonu, jak i te mniej znane, niszowe, często odrzucone przez krytykę i zapomniane przez publiczności. Daje tym samym czytelnikowi ogromny wachlarz wyboru, aby mógł na nowo zgłębić i zinterpretować znane przez siebie dzieła, albo odkryć zupełnie dla siebie nowe. Bellantoni w całej swojej pracy potwierdza wprowadzoną we wstępie tezę, że:„Kolor ma swój własny język, który może wizualnie pomóc określić łuk dramatyczny postaci lub podbudować historię”. Stara się znaleźć odpowiedni klucz do zrozumienia funkcjonowania danego koloru w konkretnym dziele, ale bada także skojarzenia i konotacje jakie wywierają barwy w szeroko pojętych zjawiskach kulturalnych.
Co zatem sprawia, że trucizna zawsze kojarzy nam się z kolorem zielonym, a jaskrawoczerwona kurtka Jamesa Deana z Buntownika bez powodu na stałe zapisała się w naszej świadomości jako symbol buntu i niezależności? Czy pojawienie się koloru czerwonego w filmie zawsze oznacza namiętność i pożądanie, a fioletowego niechybnie zbliżające się niebezpieczeństwo? Książka nie daje nam jednoznacznych odpowiedzi na wszystkie pytania, które mogą nasunąć się podczas jej studiowania. Stanowi raczej doskonałą bazę teoretyczną, która pomoże nam zgłębić istotę problemu i zastanowić się jak dany kolor wpływa na nasze indywidualne odczucia i emocje. Autorka oczywiście dogłębnie przebadała rolę i moc oddziaływania danego koloru na człowieka i jego otoczenie, a barwy wpisuje w szerokie konteksty, ale nie rozstrzyga ostatecznie ich jednoznacznego przeznaczenia. Celem Patti Bellantoni jest raczej zachęcenie czytelnika do głębszej refleksji nad rolą barwy w filmie i zainteresowanie go bogatą, ale jakże jeszcze mało analizowaną i marginalizowaną tematyką.

Niezwykłą zaletą książki jest jej przejrzysty układ graficzny, który pozwala czytelnikowi na zgłębianie lektury w dowolnie wybranym przez siebie fragmencie. Bogate, kolorowe ilustracje sprawiają, że na bieżąco jesteśmy w stanie weryfikować odczucia autorki na temat konkretnego dzieła z naszymi własnymi spostrzeżeniami. Doskonałym uzupełnieniem całości działa są zamieszczane na marginesach wypowiedzi najznamienitszych ekspertów: operatorów i scenografów (m.in. Robert Boyle, Henry Busead, John Seale), których własne wspomnienia z planów zdjęciowych i uwagi wnoszą dodatkowe spojrzenie na temat poruszanych zagadnień.

Jeśli to fiolet, ktoś umrze jest pozycją obowiązkową nie tylko dla studentów zajmujących się teorią kina i twórców filmowych, ale także dla tych, dla których ważna jest dogłębna analiza dzieła filmowego i którym przyjemność sprawia już samo obcowanie z obrazem filmowym.

Tytuł: Jeśli to fiolet, ktoś umrze. Teoria koloru w filmie
Autor: Patti Bellantoni
Tłumaczenie: Monika Dańczyszyn
Rok wydania: 2009
Miejsce wydania: Warszawa
Projekt okładki: Renata Mianowska
Ilość stron: 288
Format: B5 (165×235)
Oprawa: miękka
Wydawnictwo Wojciech Marzec
ISBN: 978-83-927215-8-1