Cinema Paradiso (1988)

W nagrodzonym Oscarem “Cinema Paradiso” Giuseppe Tornatore zabiera widza w nostalgiczną podróż, opartą na miłości do kina, sile przyjaźni i upływie czasu. W podróży tej towarzyszy nam muzyka skomponowana przez Ennio Morricone, obserwowane naszymi oczami obrazy stworzył natomiast operator Blasco Giurato. Trudno pozostać obojętnym wobec historii małego Salvatore (Toto), jego wielkiej pasji oraz radości, którą przynosi mu każdy seans, zwłaszcza, że nie jest to jedynie opowieść o kinie, ale o życiowej drodze, która przypada nam wszystkim w udziale – o światach z przeszłości, które kiedyś przez jakiś czas istniały, zanim zostały zastąpione czymś innym, o powrotach, a także o doświadczeniach i historiach, które niezależnie od odległości zaznaczonej w czasie i przestrzeni zawsze z nami będą. Trudno też pozostać obojętnym wobec przyjaźni, która tworzy się między chłopcem a miejscowym operatorem kinowym, jednej z tych, które odmieniają całe życie.

Tornatore tworzy dzieło, w którym przedstawia barwny portret niewielkiej społeczności, zamieszkującej położone na Sycylii fikcyjne Giancaldo. II Wojna Światowa właśnie się skończyła i teraz opustoszałe miasteczko wypełnia oczekiwanie na powrót żołnierzy. Jednym z nich jest ojciec Toto, kimś na kształt zastępczego ojca i mentora, którego sam sobie wybiera, staje się więc dla niego Alfredo. Mężczyzna, początkowo niechętnie, ale z czasem z coraz większym zaangażowaniem, wprowadza chłopca w świat kina i swojej profesji. To właśnie on wpłynie ostatecznie na losy Toto, kilka lat późnej doradzając mu wyjazd z rodzinnej miejscowości. Wierząc w potencjał chłopaka, zerwie nawet z nim kontakt, dając mu pełną wolność i przestrzeń do stawania się tym, kim jego zdaniem powinien być – przestrzeń potrzebną, jak sam mówi, do tego, aby już nie słuchać Salvatore, ale słuchać o nim. Usuwając się z życia przyjaciela, da mu jednocześnie szansę na odcięcie się od przeszłości. Jak jednak później się okaże, powrót w rodzinne stronny po prawie trzydziestu latach sprawi, że bohater cofnie się w czasie. Będzie patrzył na te same, lecz już zmienione przez upływ lat twarze i odwiedzi dawne kino, w którym teraz będzie spacerował już nie wśród foteli, ale wśród gruzów. Mimo, że jego życie będzie już gdzie indziej

, a to doświadczanie przeszłości będzie miało w sobie coś na kształt obcowania ze zjawami, postać Alfredo już zawsze będzie przywoływała tamte lata. I chociaż były to powojenne lata wypełnione biedą, ujęcia, które widzimy w filmie sprawiają, że odczuwamy nostalgię głównego bohatera, postrzegając je jako powracające już w dorosłych latach wspomnienia. A może po prostu jest to rzeczywistość widziana oczyma dziecka, odkrywającego fascynujące filmowe światy. W niektórych ujęciach widzimy puste i spokojne uliczki, zatopione w jasnej kolorystyce, a także zachodzące nad nimi słońce, wypełniające niebo kolorami, co sprawia, że miasteczko ma w sobie jakiś oniryczny pierwiastek. Nie znaczy to jednak, że reżyser ów świat nadmiernie i w sposób nierealistyczny upiększa. Chodzi raczej o to, że bieda nie została tu wyeksponowana w sposób ponury czy odpychający. Widz ma jej świadomość, nie czuje jednak jej ciężaru, do czego przyczynia się również fakt, że w filmie nie brakuje elementów humorystycznych, a mieszkańcy, pokazywani głownie podczas seansów filmowych, kipią energią. Nie jest to więc obraz o trudnych powojennych lat, chociaż film również porusza ten temat, ale raczej opowieść o odrobinie nadziei, która pozwalała te lata przetrwać, a nadzieję tą wielu dawało kino.

“Cinema Paradiso” jest filmem bardzo dobrze zagranym. Oprócz świetnych głównych ról (Philippe Noiret jako Alfredo oraz Salvatore Cascio w roli małego Toto), zapadające w pamięć kreacje tworzą również aktorzy drugoplanowi. Wraz z nimi, a także dzięki poruszającej muzyce i doskonałym zdjęciom, Tornatore stworzył film, który jest jednym z najpiękniejszych hołdów złożonych kinu, a także przeszłości i ludziom, którzy ją wypełniali.

Tytuł oryginalny: Nuovo cinema Paradiso
Czas trwania filmu: 123 min.
Produkcja: Włochy
Gatunek: obyczajowy
Reżyseria: Giuseppe Tornatore
Scenariusz: Giuseppe Tornatore
Muzyka: Ennio Morricone
Zdjęcia: Blasco Giurato
Rok produkcji: 1989

Obsada:
Philippe Noiret jako Alfredo
Jacques Perrin jako Salvatore (Dorosły)
Marco Leonardi jako Salvatore (Młody)
Salvatore Cascio jako Salvatore (Dziecko)
Isa Danieli jako Anna
Leo Gullotta jako Usher
Leopoldo Trieste jako Ojciec Adelfio