Joint Security Area J.S.A / Gongdong gyeongbi guyeok (2000)

Jeden krok, dwa światy – o szkatułkowej historii J.S.A Chan-wook Parka

Chan-wook Park to koreański twórca znany między innymi z Trylogii Zemsty (Pan Zemsta, Oldboy, Pani Zemsta) czy z sensualnego dzieła o kobietach próbujących wyrwać się spod jarzma patriarchalnej władzy – Służąca. Jego filmy charakteryzuje wyrazisty styl nasycony środkami artystycznego wyrazu, pełen ostrych cięć i gwałtownych zbliżeń, intensywnej kolorystyki i kontrastów. Wraz z bohaterami przechodzimy z ciemności do mocnego światła, z ciszy do hałasu, wkraczamy do rzeczywistości, w których kaskada reżyserskich zabiegów Parka pochłania naszą uwagę i nie pozwala o sobie zapomnieć. To również kino autorskie wysoce wielopłaszczyznowe – zahaczające zarówno o psychoanalizę i tragedię antyczną, jak i o baśń, surrealizm i ulotny klimat melancholii. Wybierzmy się w podróż w przeszłość – przed amerykański (Stoker) i włoski (Rose Reborn) okres Parka – a także przed Trylogię Zemsty. Pochylmy się nad dziełem z niemal początków jego twórczości, traktującym o sytuacji panującej na strefie zdemilitaryzowanej, która rozcina Półwysep Koreański na dwie części – Joint Security Area z dwutysięcznego roku.

Zaczyna się właściwie pod koniec – zbliżenie na sowę, która ucieka, gdy huk strzałów przecina ciszę strefy zdemilitaryzowanej. Wkraczamy w tę historię po tragedii, ale na początku zagadki iście detektywistycznej – kto zabił i dlaczego zabił? Rozwiązania pozornego kryminału podejmuje się niezależna politycznie Major Sophie E. Jean – której bystrość i dociekliwość nadaje tempa całej opowieści. Wszyscy kłamią, mieszają zeznania, nie zgadza się ilość pocisków i żadna z wersji. Podczas gdy Sophie będzie musiała poskładać spójny układ wydarzeń z fragmentów fotografii i przesłanek w duchu Sherlocka Holmesa, my zanurzymy się we fragmentach tej opowieści, opowiadanej niechronologicznie i z różnych punktów widzenia.

Okazuje się, że dochodzenie do prawdy jest tylko punktem wyjścia dla zagłębienia się w świat pełen niejednoznaczności i nieoczywistych relacji pomiędzy bohaterami. Wytrychem dla historii, która wciąga nas na wielu poziomach – otrzymujemy całą masę podskórnego napięcia, zwrotów akcji i wysokiego znaczenia ciszy, w której każdy szelest percypujemy całym ciałem, ponieważ każdy odgłos może być początkiem katastrofy. J.S.A to historia silnie osadzona w realiach koreańskich, ale traktuje ona także o rzeczach uniwersalnych, na przykład o tym, w jaki sposób z ponurej rzeczywistości jesteśmy w stanie wyrwać odłamki wolności. To może być wszystko – spojrzenie na zdjęcie ukochanej osoby, rozmowa z przyjaciółmi, a także uczestniczenie w sytuacji, w której wszystko jest zupełnie inne niż wydaje się na pozór. Kiedy splot wydarzeń prowadzi do scen intensywniej oddziałujących na nasze emocje, my zapamiętujemy również ulotny nastrój tych pogrążonych w ciszy i półmroku, a także przekonujemy się, jak wiele znaczeń i odczuć można odnaleźć w jednej fotografii (i chociaż „znaczenie fotografii” nieodzownie kojarzy nam się z Powiększeniem, tutaj zdjęcie uchwyci zupełnie inną atmosferę).

Seans J.S.A angażuje nas na wielu poziomach. Aspekty thrillera pochłaniają naszą uwagę, stopniowo odsłaniana zagadka z każdą chwilą okazuje się jeszcze bardziej zagmatwana. Przedstawienie historii z wielu punktów widzenia przybliża nas do kompozycji szkatułkowej, co więcej – ustawia widzów w wysoce uprzywilejowanej pozycji, w której to my mamy szansę poznać całość sytuacji. Forma wzmacnia przekaz warstwy fabularnej i gdy następuje scena, na którą czekaliśmy cały film, ta którą na początku oglądaliśmy z zewnątrz (zbliżenie na sowę, która ucieka, gdy huk strzałów przecina ciszę) – dosłownie nie możemy przestać patrzeć.

Tytuł oryginalny: Joint Security Area J.S.A
reżyseria: Chan-wook Park
scenariusz: Chan-wook Park, Seong-san Jeong
Zdjęcia: Sung-Bok Kim
Muzyka: Jun-Seok Bang, Yeong-wook Jo
gatunek: Dramat/Thriller/Wojenny
produkcja: Korea Południowa
Data premiery (świat): 9.09.2000
Data premiery (Polska): 12.10.2001
Czas trwania: 110 minut
Obsada: Ha-kyun Shin, Byung Heon Lee, Myoeng-su Kim, Ju-bong Gi, Tae-woo Kim, Yeong-ae Lee, Kang-ho Song, Byung-hun Lee, Christoph Hofrichter